Jest procesem odwrotnym do → radykalizacji, odnosi się do funkcji poznawczych – kognitywnych (wartości, postaw, poglądów), jest więc przekształceniem w sposobie myślenia. Należy ją odróżnić od wycofywania się z działalności ekstremistycznej lub terrorystycznej, które ma charakter behawioralny, dotyczy zmiany zachowania w postaci odejścia od stosowania przemocy czy zaprzestania członkostwa w radykalnym ugrupowaniu (może być dobrowolne lub wymuszone). Deradykalizacja (deradyk.) nie jest jednoznaczna z przeciwdziałaniem radykalizacji, do jej obszaru oddziaływania nie należy zatem tworzenie odporności na propagandę ani identyfikacja „podatnych gruntów” dla rozwoju ekstremistycznych ideologii. Z perspektywy → bezpieczeństwa państwa deradyk. jest najbardziej pożądana, jednak nie może ona nastąpić bez uprzedniego fizycznego wycofania się z działalności związanej ze stosowaniem aktów przemocy.
Sposoby zapobiegania radykalizacji oraz podejmowane przez państwa działania, których celem jest „odciągnięcie” obywateli od fascynacji przemocą, można podzielić na negatywne i pozytywne. Do negatywnych zaliczane są wszelkiego rodzaju represje, m.in. zakazywanie działalności organizacji i stowarzyszeń nawołujących do stosowania przemocy (kryminalizacja, penalizacja), ograniczenie lub kontrola miejsca pobytu, wykluczenie z danego obszaru (np. zakaz wstępu), ograniczenie w zakresie korzystania ze środków pieniężnych do określonej wysokości, ograniczenie z korzystania ze środków transportu, ograniczenie dostępu do określonych zawodów i pełnienia funkcji publicznych, egzekwowanie obowiązku szkolnego, izolacja osób, cenzura, blokowanie rozprzestrzeniania określonych treści w mediach (Internet, telewizja, prasa). Tymi środkami objęte mogą być też działania wobec osób używających przemocy, nawołujących do nienawiści, rekrutujących do radykalnego ugrupowania/ruchu, pozyskujących finansowanie i udających się na tereny objęte konfliktem zbrojnym celem militarnego przeszkolenia. Część z tych przestępstw została uregulowana w przepisach prawa wewnątrzkrajowego wielu państw, wynika też z norm oraz wartości konwencji międzynarodowych ONZ oraz organizacji regionalnych, których dane państwo jest stroną. Druga grupa – pozytywnych środków i metod deradyk. – obejmuje następujące: amnestia, pojednanie, przeprogramowanie, dialog (międzykulturowy, religijny), demobilizacja, zniechęcanie, reintegracja, indywidualne programy deradykalizujące, spotkania, warsztaty, kursy dotyczące praw i wolności obywatelskich, tworzenie miejsc pracy, pomoc socjalna, świadczenia zdrowotne, staże dla grup wysokiego ryzyka oraz happeningi i wydarzenia integracyjne, uświadamiające kampanie społeczne. W przypadku konkretnych jednostek dużą rolę odgrywa praca z psychologiem nad poczuciem własnej wartości i umiejętnością rozwiązywania konfliktów bez użycia przemocy, radzenie sobie z presją najbliższego otoczenia, w tym rówieśników. Reintegracja społeczna i ekonomiczna jest również kluczowa w całokształcie przedsięwzięć deradykalizacyjnych. Wśród pozytywnych metod szczególne znaczenie mają programy dotyczące zapobiegania brutalnemu ekstremizmowi (Preventing Violent Extremism, PVE) i przeciwdziałania mu (Countering Violent Extremism, CVE). Warto wspomnieć też o programach skoncentrowanych na rozbrojeniu, demobilizacji i reintegracji DDR (Disarment, Demobilization & Reintegration). Funkcjonują one również pod nazwą DDR+R, gdzie dodatkowe R od słowa reinsertation odpowiada za ponowne umieszczenie w społeczeństwie. Tego typu programy wdrażane są przede wszystkim w regionach objętych wojnami domowymi (w ramach budowania pokoju po konfliktach) i napięciami o charakterze etnicznym. Kierowane są też do członków organizacji terrorystycznych zaliczanych do nurtu narodowowyzwoleńczego. Ich głównym celem jest włączenie byłych bojowników/partyzantów/terrorystów do normalnego cywilnego życia. Objęci programami byli m.in. członkowie FARC (Kolumbia), ETA (Hiszpania, Francja), LTTE (Sri Lanka) oraz IRA (Wielka Brytania). [→ terroryzm]