Państwo - Polityka - Bezpieczeństwo. Portal naukowy

Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych.

Encyklopedia Bezpieczeństwa Wewnętrznego

Przejdź do
Encyklopedia Administracji Publicznej

Data publikacji

Terroryzm



Stosowanie terroru (aktów terroru), czyli aktów przemocy i okrucieństwa albo groźby ich użycia wobec ludzi w celu ich zastraszenia; głównym wyróżnikiem terroryzmu (t.) jest jego polityczność, odnosząca się do wykorzystania przemocy do wymuszenia lub zaniechania pewnych zachowań politycznych. Niezależnie od motywacji ideowej (t. narodowowyzwoleńczy, religijny, prawicowy, lewicowy, jednej sprawy), do której nawiązuje podmiot wykorzystujący strategię terrorystyczną (jednostka, grupa, państwo), odnosi się on do elementów systemowych regulowanych przez władzę publiczną.

Łacińskie terminy tres, ters, tersere oraz terrere czy greckie tereo wywodzą się od staroindyjskiego tras, które znaczyło strach lub grozę. Przy czym łacińskie terror (strach, groza) zazwyczaj przypisywane jest działaniom państwa, pewnej praktyce politycznej opartej na wykorzystywaniu różnych form i metod stosowania przemocy przez aparat państwowy. Termin „terroryzm” jest używany z ładunkiem wartościującym ze względu na brak politycznej stałości w określaniu i uznawaniu lub nieuznawaniu konkretnych zdarzeń za terrorystyczne.

W literaturze występuje wiele definicji t., jednakże nie wypracowano spójnego podejścia w pojmowaniu tego zjawiska [badania nad terroryzmem]. Próby zdefiniowania t. nie spełniają kryteriów: 1. jednolitej formy (odseparowania t. od innych aktów przemocy politycznej); 2. obiektywizmu (nie są wolne od moralnych osądów); 3. sposobu działania (nie zawierają wszystkich form przemocy stosowanej przez współczesne organizacje terrorystyczne); 4. nie dostrzegają wszystkich podmiotów (skupiają się na t. aktorów niepaństwowych). Na użytek systemów antyterrorystycznych wypracowywane są definicje administracyjne odnoszące się do czynów zabronionych w obrębie działań uznanych za terrorystyczne.

T. może być ujmowany jak metoda, której psychologicznym efektem ma być właśnie wywoływanie terroru. W charakteryzowaniu tego zjawiska jako strategii działania wyróżnia się kilka elementów, takich jak: przemoc, obiekt albo ofiary ataku oraz cel działania. Przemoc jest podejmowana z premedytacją, celem wywołania ekstremalnego strachu, nastawiona jest na wpływanie na społeczność szerszą niż ofiary bezpośredniej przemocy, co powoduje przypadkowy dobór miejsca ataku (często symbolicznego) i ofiar. Przemoc jest wykorzystywana do wyrażenia sprzeciwu i protestu wobec społeczności, w której atak został dokonany, okrucieństwo ataku pełni równocześnie funkcję manifestacyjną (postulatów), kreacyjną (strachu i propagandy) i komunikacyjną (między terrorystą/terrorystami, ofiarami a władzą). [terroryzm wewnętrzny; bioterroryzm; cyberterroryzm; antyterroryzm; kontrterroryzm; typologie terroryzmu]

Literatura

A. Gasztold, Feminist Perspectives on Terrorism. Critical Approaches to Security Studies, Cham 2020.

S. Wojciechowski, P. Osiewicz, Zrozumieć współczesny terroryzm: wybrane aspekty fenomenu, Warszawa 2017.