Państwo - Polityka - Bezpieczeństwo. Portal naukowy

Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych.

Encyklopedia Bezpieczeństwa Wewnętrznego

Przejdź do
Encyklopedia Administracji Publicznej

Data publikacji

Zero tolerancji



Strategia pracy policji polegająca na bezwzględnej kontroli przestrzegania przepisów prawa, zdecydowanym reagowaniu na najmniejsze wykroczenia z taką samą determinacją, jak na poważne przestępstwa, obowiązkowym nakładaniu relatywnie surowych kar, braku możliwości subiektywnej i dyskrecjonalnej oceny przez policjanta szkodliwości konkretnych zachowań naruszających prawo i poprzestawaniu na spełnieniu przez dany czyn warunków literalnie wyrażonych w przepisach, interpretowanych w tej strategii rozszerzająco. Zero tolerancji (z.tol.) wywiedzione zostało z kryminologicznej teorii rozbitych okien, przedstawionej w 1982 r. przez amerykańskich badaczy George’a L. Kellinga oraz Jamesa Q. Wilsona, która głosiła, że widoczne oznaki naruszenia porządku społecznego i antyspołeczne zachowania, takie jak wybite szyby, graffiti, picie alkoholu w niedozwolonych miejscach czy wandalizm, jeśli nie zostaną ukrócone przez policję działającą według strategii z.tol., będą prowadziły do poważniejszych przestępstw, gdyż wywołują atmosferę przyzwolenia na naruszenia ładu społecznego. Strategia z.tol. została spopularyzowana na początku lat 90. w Nowym Jorku pod rządami burmistrza Rudolpha Giulianiego, kiedy szefem policji był William Bratton. Obaj odwoływali się wprost do teorii rozbitych okien. Doświadczenie pracy w New York Transit Police doprowadziło Brattona do przekonania, że zatrzymanie gapowiczów próbujących dostać się do Nowego Jorku z przedmieść ogranicza przestępczość w samym mieście. Realizacja strategii z.tol. w Nowym Jorku została podbudowana specyficznie rozumianą przez Giulianiego dbałością o jakość życia mieszkańców. Uznawano, że jakość życia mieszkańców najbardziej obniża bycie agresywnie nagabywanym o pieniądze przez żebraków czy ludzi myjących szyby samochodów na skrzyżowaniach oraz bycie mimowolnymi świadkami wypróżniania się czy spożywania substancji zakazanych w miejscach publicznych. Wobec tego rodzaju wykroczeń wprowadzono wzmożoną akcję policyjną, skutkującą licznymi zatrzymaniami. Wraz ze spadkiem przestępczości w Nowym Jorku zaczęto bardziej zauważać mankamenty strategii z.tol.: bezpodstawne aresztowania, liczne zażalenia na postawę policji, agresywność policji w kontaktach z mieszkańcami, nazwaną w literaturze zelotyzmem, konflikty międzyetniczne spowodowane częstszymi zatrzymaniami ludności afroamerykańskiej aniżeli białej prowadzącymi do poczucia stygmatyzacji. Zmiana sposobu funkcjonowania przedstawicieli niektórych społeczności nowojorskich nastąpiła dopiero wraz z polepszeniem ich statusu ekonomicznego dzięki możliwościom znalezienia pracy. Kelling ostatecznie podtrzymał przekonanie o skuteczności strategii z.tol. w obniżeniu przestępczości w Nowym Jorku, przy zastrzeżeniu, że aresztowanie nie może być metodą stosowaną automatycznie i przez to nagminnie, policjanci zaś powinni świadomie wybierać odpowiednią metodę z większej puli dostępnych im sposobów oddziaływania na przedstawicieli społeczności. Badania potwierdzają założenia teorii rozbitych okien, natomiast nie ma zgody, czy strategia z.tol. jest jedyną i najlepszą odpowiedzią policji na wnioski płynące z tej teorii.

Literatura

J. A. Greene, Zero Tolerance: A Case Study of Police Policies and Practices in New York City, „Crime & Deliquency” 1999, nr 2.

W. Bratton, P. Knobler, Przełom. Jak szef Policji Nowojorskiej powstrzymał epidemię przestępstw, Poznań 2000.

G.L. Kelling, C.M. Coles, Fixing Broken Windows. Restoring Order And Reducing Crime In Our Communities, New York 1997.